Operatie bij darmkanker

De behandeling van darmkanker bestaat vrijwel altijd uit een operatie waarbij het zieke stuk van de darm wordt verwijderd. Wanneer de MDL-arts en de verpleegkundig specialist coloncare de uitslagen van de onderzoeken en de diagnose met u hebben besproken, wordt het behandelvoorstel met u besproken.

De verpleegkundig specialist coloncare  bespreekt het behandelplan van de operatie verder met u. Zij geeft u uitleg over de operatie, de eventuele voorbehandeling, de risico's, mogelijke complicaties en het verwachte verloop. U krijgt de patienteninformatiewijzer dikkedarm- of endeldarmkanker mee.

U krijgt een afspraak  voor een bezoek  aan de polikliniek Maag-, darm- en oncologische chirurgie (route 18 in het souterrain). Hier maakt u kennis met de chirurg en kunt natuurlijk uw vragen stellen. Op basis van deze informatie maakt u samen met uw arts de keuze tot een operatie.

Plannen operatie

Het Centraal Planbureau zal u bellen zodra een operatiedatum bekend is. Wanneer de operatie is gepland, gaat u naar het Centraal Planbureau. Daar wordt u gevraagd om een pre-operatieve vragenlijst in te vullen. Ook worden uw vitale functies gecontroleerd en wordt bekeken of er vóór de operatie nog aanvullend onderzoek nodig is (bijvoorbeeld bloedprikken of een hartfilmpje). Daarnaast brengt u een bezoek aan het medicatiespreekuur en de anesthesioloog tijdens het Pre-operatiefspreekuur. 

Conditie patiënt voor de operatie

Tevens bekijken we of er ondersteuning nodig is om u zo goed mogelijk op de operatie voor te bereiden. Hoe fitter u aan het traject begint, hoe groter de kans dat u zonder problemen de operatie doorstaat en goed en voorspoedig herstelt. Dit betekent een zo goed mogelijke lichamelijke conditie, zowel in uithoudingsvermogen als in kracht, maar ook een zo goed mogelijke voedingstoestand. Tevens is stoppen met roken van belang, naast een goede mentale balans. 
Om dit te bereiken kan een consult bij de fysiotherapie, diëtist, stoppen met rokenpoli, geriater of andere medisch specialist nodig zijn.

• Meer informatie over de voorbereiding en de operatie vindt u in de folder: Sneller herstel na darmoperatie
  
  

Niet alle patiënten komen in aanmerking voor een kijkoperatie. In onderstaande gevallen kan soms direct worden besloten dat een open operatie. Dit kan technisch makkelijker en veiliger zijn dan een ingreep via de kijkmethode:

• u hebt in het verleden al een of meerdere buikoperaties ondergaan (grote kans op bestaande verklevingen);
• u bent reeds bekend met verklevingen in de buik naar aanleiding van een of meerdere ingrepen in het verleden;
• er is sprake van zeer grote tumoren die eventueel zelfs vastzitten aan omliggende organen/buikwand;
• u moet acuut geopereerd worden in verband met een verstopping waarbij de darmen sterk zijn uitgezet (ileus).
  
  

Diverse operaties

Er zijn diverse soorten operaties mogelijk aan de dikke darm. Men kan een deel of soms zelfs de hele dikke darm weghalen als dat nodig is. Soms is het nodig bij een dikke darmoperatie een stoma (darmuitgang op de buik) aan te leggen. Deze stoma kan tijdelijk of blijvend van aard zijn. De behandelend arts zal de voorgestelde operatie met u bespreken.

Bij de operatieve behandeling van darmkanker wordt er een verschil gemaakt tussen darmkanker die aanwezig is in de endeldarm en darmkanker elders in de dikke darm. Als de tumor in de endeldarm zit, kan het nodig zijn om deze eerst nog te bestralen, eventueel in combinatie met chemotherapie.

Endeldarmtumor

Wanneer de darmkanker in de endeldarm zit (het laatste deel van de dikkedarm, direct achter de anus) verschilt de behandeling met de behandeling van darmkanker elders in de dikke darm. Tijdens de operatie is het aanleggen van een tijdelijke of een definitieve stoma soms niet te voorkomen. Afhankelijk van het stadium kan het voor een optimale behandeling van de tumor nodig zijn om voorafgaande aan de operatie de endeldarmtumor eerst nog te bestralen (radiotherapie). Soms wordt dit ook nog gecombineerd met chemotherapie.
Als er na de operatie toch tumorcellen zijn achtergebleven, verkleint bestraling de kans dat ze weer tot tumoren uitgroeien. Bovendien zijn sommige tumoren tijdens een operatie makkelijker weg te halen als ze eerst zijn bestraald.
Voor bestraling verwijst het Slingeland Ziekenhuis haar patiënten naar de Radiotherapiegroep in Arnhem. De duur van de bestraling wordt per patiënt bepaald en is afhankelijk van de mate van doorgroei van de tumor in de darmwand en het omliggende weefsel.

Welke operatie

Voor welke operatie een patiënt in aanmerking komt is afhankelijk van de oorzaak van de afwijking en de plaats van de afwijking in de dikke darm. In het algemeen zal getracht worden de continuïteit weer te herstellen nadat het zieke deel  van de darm verwijderd is. Soms is dit echter niet mogelijk of verstandig. De chirurg kan dit vooraf in veel gevallen redelijk inschatten maar soms is dit pas mogelijk tijdens de operatie.

Tijdens de operatie verwijdert de chirurg de tumor ruim. Behalve de tumor wordt ook schijnbaar gezond dikkedarmweefsel daaromheen en nabijgelegen lymfeklieren, lymfevaten en bloedvaten verwijderd. Tijdens de operatie is namelijk niet te zien is of het weefsel net buiten het tumorgebied vrij is van kankercellen. Ook omdat het lymfeweefsel in de dikke darm nauw verweven is met bloedvaten. Het ruim opereren vergroot de kans dat alle kankercellen inderdaad weg zijn.

Het verwijderde deel van de darm wordt opgestuurd naar de patholoog. Deze onderzoekt het weggenomen weefsel, de randen daarvan en de lymfklieren onder de microscoop op aanwezigheid van kankercellen. De uitslag van dit onderzoek geeft belangrijke informatie over het stadium van de ziekte. Deze informatie bepaalt mede of verdere behandeling noodzakelijk is.

De chirurg en de verpleegkundig specialist coloncare zullen de patiënt op de polikliniek voorafgaande aan de operatie uitleg geven over de ingreep, het verloop van de opname en de mogelijke complicaties. Ook wordt de eventuele aanleg van een stoma besproken. Verdere informatie over een stoma krijgt u van de stomaconsulent.

Wordt u acuut geopereerd dan zal dit traject anders verlopen.
Het is belangrijk te beseffen dat de situatie bij iedereen anders kan zijn.

LAR: (low)anterior resectie / rectumresectie

Hierbij wordt een gedeelte van de endeldarm verwijderd. Hierbij worden, nadat het zieke gedeelte is verwijderd, de twee uiteinden weer met elkaar verbonden. Soms wordt hierbij een tijdelijk ileostoma aangelegd. Dit is een stoma van de dunne darm welke aangelegd wordt om de nieuwe verbinding van de darm te ontzien. Als de patiënt weer goed hersteld is van de darmoperatie, kan na enkele maanden een hersteloperatie plaatsvinden waarbij de stoma opgeheven wordt. In veel gevallen wordt deze operatie voorafgegaan door radiotherapie.

(Sub)totale colectomie

Bij deze ingreep wordt een deel of de gehele dikke darm verwijderd. Voor deze ingreep kan gekozen worden bij ernstige vormen van Colitis Ucerosa of soms bij de ziekte van Crohn (darmziekten gekenmerkt door chronische ontstekingsprocessen). Ook bepaalde erfelijke vormen van darmkanker kunnen een reden zijn om een gedeelte of de hele dikke darm te verwijderen. Als er niet voldoende endeldarm blijft bestaan om een verbinding te maken, maakt de chirurg van het bovenste uiteinde van de darm er een blijvend ileostoma.

APR: abdomino perineale resectie/ rectumamputatie

Voor deze ingreep wordt gekozen als de tumor te dicht bij de kringspier ligt om nog een goede aansluiting te kunnen maken. Hierbij wordt het onderste gedeelte van de endeldarm inclusief de anus verwijderd. Van het bovenste uiteinde van de darm wordt een definitief colostoma gemaakt. In veel gevallen wordt deze operatie voorafgegaan door radiotherapie.

Hartmann resectie/ procedure

Hierbij wordt een gedeelte van de dikke darm verwijderd en is het niet mogelijk en wenselijk om direct een verbinding te maken. Het onderste uiteinde van de darm wordt gesloten. Van het bovenste uiteinde maakt de arts een colostoma. Per patiënt wordt bekeken of het mogelijk en wenselijk is om in een later stadium de verbinding tussen de darmuiteinden weer te herstellen en zo het colostoma weer op te heffen.

TEM

Een oppervlakkige tumor is met Transanale Endoscopische Microchirurgie (ofwel TEM) betrekkelijk eenvoudig te behandelen. Met deze speciale operatietechniek verwijdert de chirurg de tumor via de anus. Om te weten of die behandeling kan plaatsvinden, is vooraf een MRI-scan nodig.
Als na onderzoek van het weggenomen weefsel blijkt dat de tumor zich verder in de endeldarm heeft uitgebreid, is een grotere (tweede) operatie nodig.
De TEM operatie voeren we in het Singeland Ziekenhuis niet uit. Hiervoor bestaat er een nauwe samenwerking met Ziekenhuis Gelderse Vallei in Ede.

HIPEC

HIPEC (Hypertherme Intraperitoneale Chemotherapie) is een combinatiebehandeling van chirurgie en chemotherapie. Hierbij wordt tijdens de operatie de cytostatica rechtstreeks in de buikholte toegediend.
HIPEC kan worden toegepast bij uitzaaiingen op het buikvlies. Tijdens een operatie verwijdert de chirurg eerst alle zichtbare tumoren. Hiernaast wordt ook het aangedane deel van het buikvlies verwijderd.Daarna wordt gedurende ongeveer anderhalf uur chemotherapie in de buik rondgepompt. HIPEC is een zware behandeling met een grote kans op complicaties.
Het is in opzet een curatieve behandeling, maar meestal is definitieve genezing niet haalbaar. Het gaat om extra levensjaren met behoud van een goede conditie. Het effect hangt af van de uitgebreidheid van de ziekte bij aanvang van de behandeling.

HIPEC behandelingen vinden niet in het Slingeland Ziekenhuis plaats. Wanneer u in aanmerking komt voor deze behandeling wordt u, afhankelijk van uw situatie, doorverwezen naar het Catharina Ziekenhuis in Eindhoven of het Radboudumc in Nijmegen.

Ziekenhuischeck

De operatieve behandeling van darmkanker behoort tot de risicovolle operaties. Risicovolle operaties verlopen over het algemeen beter als een ziekenhuis daar veel ervaring mee heeft. Een operatie is risicovol als door de behandeling ernstige complicaties kunnen ontstaan. De Inspectie voor de Gezondheidszorg houdt toezicht op het voldoende uitvoeren van de risicovolle operaties zoals deze. 
Op de website Ziekenhuischeck.nl vindt u de scores van het Slingeland Ziekenhuis voor operaties bij darmkanker.